Tanzimat edebiyatının ikinci dönemindeki yazarlardan biri olan Samipaşazade Sezai, 1860 yılında İstanbul’da doğmuş. Devrin önde gelen isimlerinden biri olan Abdurrahman Sami Paşa’nın oğludur. Babası Osmanlı paşası olduğu için elit bir hayat süren Samipaşazade Sezai, ikamet ettikleri konakta özel bir eğitim almıştır. Evkaf Nezareti Mektubi Kalemi’ne girerek abisi Suphi Paşa’nın yanında memur olarak çalışmıştır. Birçok Avrupa ülkesinde çeşitli zamanlarda elçilik görevlerinde bulunmuştur. Londra elçiliğinde dört sene bulunmuş, burada iken edebi bilgi ve görgüsünü ilerletmiştir. İstanbul’a döndükten sonra memuriyetine devam etmiştir. Sergüzeşt’i yayınladıktan sonra Paris’e gitmiş, Jön Türklerle birlikte olmuş, İttihat ve Terakki’nin yayın organı Şura-yı Ümmet’te II. Abdülhamit’i eleştiren yazılar yazmıştır. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’a dönmüştür. 1936 senesinde de hayata gözlerini yummuştur. 1909 yılında Madrit büyükelçisi olmuş,1921 yılında emekli olarak yurda dönmüştür. Bu görevleri sırasında sanatçı, Fransız ve İngiliz edebiyatlarını yakından takip etmiştir. Realist bir yazardır ve “Sanat için sanat” anlayışını benimsemiştir. Batı edebiyatının etkisi ile hikayeler yazmış, bunlar daha sonra Küçük Şeyler adıyla yayınlanmıştır. Samipaşazade Sezai, birçok türde eser vermesine rağmen ününü roman ve öyküleriyle kazanmıştır. Edebiyatımızın Batılı anlamdaki ilk hikâye örnekleri olan “Küçük Şeyler”i yazmıştır.

Eserleri:
• Sergüzeşt: Kafkaslardan kaçırılan ve oradan buraya satılan bir kızın yaşamını anlattığı, realist özellikler taşıyan Sergüzeşt’te (Serüven) yazar, Çerkez kökenli bir kızın yaşadığı dramı anlatır. Bu eserde kendi hayatından birtakım izler de vardır. Yazar, kendisinin de eserin ön sözünde belirttiği gibi, kendi konaklarındaki Çerkez cariyelerin yaşadığı kötü olayları dinlemiş ve bunları roman formantında ifade etmiştir. Eserin politik bir tarafı vardır. Özgürlük sorununu Dilber etrafında örtük bir şekilde tartışmıştır. Diler, Kafkasya’dan getirildikten sonra esirci tarafından zengin bir konağa satılır Burada eziyet görür, konağın sahibi Anadolu’ya tayin olduktan sonra Asaf Paşa konağına satılan Dilber, bu konağın hanımından da eziyet görür. Evin oğlu Celal ile aşk yaşamaya başlar. Bunu öğrenen hanım, Dilber’i Mısır’a sattırır. Mısır’da da olumsuz davranışlarla karşılaşır ve bir süre sonra kendisini Nil nehrine atmak suretiyle intihar eder.
• Küçük Şeyler: Edebiyatımızın Batılı tarzdaki ilk öykü örnekleri olması bakımından önemli bir eserdir.
• Şir (tiyatro)
• Rümuz’ul Edeb (araştırma)
• İclal (mektup-sohbet)

Kaynakça:
Kenan Akyüz, Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri, İnkılap Kitabevi