Kozloduy Nükleer Santrali, Bulgaristan’ın Kozloduy kentinde yer alan bir nükleer güç tesisi olarak hizmete başlamıştır. Avrupa’nın en eski nükleer santrallerinden biri olarak kabul edilir. Kozloduy Nükleer Santrali’nin temelleri, Sovyetler Birliği ile imzalanan anlaşma doğrultusunda atıldı. Bu anlaşma sayesinde Sovyetler Birliği, Bulgaristan’a nükleer enerji teknolojisi transfer etmeyi kabul etti.

İlk reaktör ünitesi olan Kozloduy-1, Sovyet yapımı VVER-440/230 tipi reaktör ile devreye alındı. Bu, Bulgaristan’daki ilk nükleer güç ünitesi oldu ve tesisin faaliyete geçişinin temelini oluşturdu. Kozloduy-2, aynı Sovyet yapımı VVER-440/230 tipi reaktörü kullanarak devreye alındı ve santralin kapasitesi arttı. Kozloduy-3, yine VVER-440/230 tipi reaktörü kullanarak devreye alındı. Bu aşamada, Kozloduy Nükleer Santrali, Bulgaristan’ın elektrik ihtiyacının önemli bir kısmını karşılamak için önemli bir kaynak haline geldi. Kozloduy-4, yine VVER-440/230 tipi reaktörü kullanarak devreye alındı ve tesisin kapasitesi daha da arttı. Kozloduy-5 ve 6 da VVER-1000 V-320 reaktörleri kullanıldı.

2000’lerin başlarında, Avrupa Birliği, Bulgaristan’ın Kozloduy Nükleer Santrali’ndeki eski reaktörlerin güvenlik standartları açısından uygun olmadığını ve bu nedenle kapatılması gerektiğini belirtti. AB ile yapılan bir anlaşma uyarınca, Kozloduy-1 ve Kozloduy-2 reaktörleri kapatılma kararı alındı ve bu reaktörler 2002 ve 2006 yıllarında sırasıyla devre dışı bırakıldı. Bulgaristan, Kozloduy Nükleer Santrali’ndeki Kozloduy-3 ve Kozloduy-4 reaktörlerini de kapatma kararı aldı ve bu reaktörler 2006 ve 2007 yıllarında sırasıyla faaliyetten çıkarıldı. Bu karar, Bulgaristan’ın AB’ye katılım süreciyle ilgili bir adımdı. 2010 yılına gelindiğinde Kozloduy Nükleer Santrali, Avrupa Komisyonu ve Bulgaristan hükümeti arasında yapılan bir anlaşma uyarınca, ülkenin nükleer enerji altyapısını daha güvenli ve modern reaktörlerle güçlendirme planları yapmaya başladı.

Teknik Özellikler

Kozloduy-5 ve Kozloduy-6 Reaktörleri:

Reaktör tipi: VVER-1000/V320

Termal güç: Her bir reaktör için yaklaşık 1000 MW

Brüt elektrik üretimi: Her bir reaktör için yaklaşık 1000 MWe

Reaktör soğutma sistemi: Basınçlı su reaktörü (PWR)

Kozloduy Nükleer Santrali, Sovyetler Birliği tarafından inşa edilmiş olan VVER-1000/V320 tipi reaktörlere sahip iki ünite (Kozloduy-5 ve Kozloduy-6) ile çalışmaktadır. Her bir reaktör, yaklaşık 1000 megawatt termal güce sahiptir ve brüt elektrik üretimi de yaklaşık 1000 megawatt elektrik (MWe) olarak gerçekleşmektedir. Santralin yıllık elektrik üretimi 16023GW’dir.

Reaktörler, basınçlı su reaktörü (PWR) tipinde olduğundan, basınçlı suyu reaktör çubukları aracılığıyla ısıtır ve buharlaşan su buharıyla türbinleri döndürerek elektrik üretir. PWR tipi reaktörler, dünya genelinde yaygın olarak kullanılan ve nükleer enerji üretiminde sıkça tercih edilen bir reaktör tasarımıdır.

VVER Reaktör

VVER, Rusça “Vodo-Vodyanaya Energeticheskaya Reaktor” ifadesinin kısaltmasıdır ve “su-soğutmalı enerji reaktörü” anlamına gelir. VVER reaktörleri, Sovyetler Birliği döneminde geliştirilmiş ve çeşitli ülkelerde kullanılan bir basınçlı su reaktörü (PWR) tipidir. Bu reaktörler, dünya genelinde nükleer enerji üretiminde en yaygın kullanılan ikinci reaktör tipidir ve özellikle eski Sovyet Bloku ülkeleri tarafından benimsenmiştir.

VVER reaktörleri, basınçlı suyun nükleer fisyon reaksiyonları sırasında oluşan ısıyı kontrol edici bir ortam olarak kullanıldığı basınçlı su reaktörleri sınıfına aittir. Bu reaktörler, uranyum-235 veya plütonyum gibi nükleer yakıtları fisyon (bölünme) reaksiyonlarına sokarak enerji üretirler. Fisyona uğrayan nükleer yakıtlar, nötronlar ve enerji açığa çıkarır.
VVER reaktörleri, nötronları kontrol etmek ve reaksiyonu sürekli bir şekilde sürdürebilmek için uranyum yakıtların etrafında bir kontrol çubuğu düzenlemesi kullanır. Reaktörün çalışma sırasında, kontrol çubukları reaktörün içine veya dışına hareket ettirilerek nötron akışı ve reaksiyon hızı düzenlenir. Bu sayede reaktördeki nükleer reaksiyonlar kontrol altında tutulur ve enerji üretimi sürekli bir şekilde devam eder.

Avantajları

VVER reaktörleri, nükleer enerji üretiminde bazı avantajlara sahiptir:

Çevre Dostu: Nükleer enerji, fosil yakıtlara göre çok daha düşük karbon salımına sahiptir, bu nedenle çevre dostu bir enerji kaynağı olarak kabul edilir.

Yüksek Enerji Verimliliği: Nükleer reaktörler, küçük bir miktardaki nükleer yakıtla uzun süreli enerji üretebilirler, bu da yüksek enerji verimliliği sağlar.

Düşük Enerji Maliyeti: Uygun şekilde işletildiğinde, nükleer enerji düşük maliyetli bir enerji üretim yöntemidir.

Enerji Güvenliği: Nükleer enerji, enerji güvenliğini artırabilir, çünkü yerli bir enerji kaynağıdır ve dış bağımlılığı azaltabilir.

VVER reaktörleri, dünya genelinde nükleer enerji üretiminde önemli bir rol oynamaktadır. Basınçlı su reaktörleri sınıfına ait olan VVER reaktörleri, güvenli ve sürdürülebilir enerji üretimine katkı sağlarlar. Ancak, nükleer enerjinin kullanımı beraberinde çeşitli güvenlik ve atık yönetimi zorluklarını da getirir. Dolayısıyla, nükleer enerji politikaları oluşturulurken güvenlik ve çevresel faktörlerin dikkate alınması önemlidir.

PWR Soğutma Sistemi

Kozloduy Nükleer Santrali, reaktörlerin soğutma işlevini yerine getirmek için gelişmiş bir soğutma sistemi kullanır. Ana soğutma sistemi, reaktörlerin içindeki uranyum yakıtları etrafında dolaşan basınçlı suyu kullanır. Basınçlı su, nükleer fisyon reaksiyonları sırasında oluşan ısıyı absorbe eder ve bunun sonucunda buharlaşır.

Soğutucu su, reaktör çubuklarının etrafında dolanarak oluşan sıcaklığı alır ve buharlaşma işlemi sonucunda yüksek basınç ve sıcaklıkla türbinlere yönlendirilir. Bu türbinler, yüksek hızla döner ve elektrik üretmek için bağlı jeneratörleri çalıştırır. Elektrik üretimi tamamlandıktan sonra, buhar tekrar yoğuşturulur ve soğutma döngüsünün bir parçası olarak tekrar reaktöre geri gönderilir.

Kozloduy Nükleer Santrali, reaktörlerin çalışma sıcaklığını ve reaksiyon hızını düzenlemek için kontrol çubukları da kullanır. Bu kontrol çubukları, nötronların etkisini azaltarak veya arttırarak reaktörün istenilen güç seviyesinde çalışmasını sağlar.

Kaynak: BBC