İdrar rengi genellikle vücuttaki bir problemin göstergesidir. Renk bir çok şeyin önemli bir göstergesi olabilir. Tıpta, çoğu zaman normalden sapma herhangi bir renk değişikliği ile kliniğe yansır. Örneğin sarılıkta deri, göz ve mukozalar sarı renk alır. Bu nedenle normal yapılarda ve salgılarda herhangi bir değişiklik saptamak için dikkatli olmalıyız ve idrar da bunun bir parçasıdır. İdrarda renk değişimi altta yatan hastalık ve bozuklukların önemli bir göstergesi olabilir. Bu nedenle idrar rengi, bir hastalığın mümkün olan en erken aşamada belirlenmesinde yardımcı olabilecek çok önemli bir işarettir.

Böbrekler idrar üretiminden sorumlu organlardır. Böbrekler sürekli kanın filtre edilmesini sağlarlar. Böbrekler kanı filtre ederken su, şeker, amino asitler, vitaminler ve diğer hayati maddelerin kan dolaşımına geri dönmesini sağlar. Bu sürekli filtrasyonun sonunda üre, ürik asit, kreatinin, hormon atıkları ve toksinler gibi atık maddelerin idrara geçip atılmasını sağlarlar. Normal idrar soluk sarı renktedir ve bu renk ürokrom adı verilen bir maddeden kaynaklanmaktadır. Böbrek hastalıklarında bu filtrasyon ve idrarın seçici geri emiliminin evrelerinde bir hata olduğunda, idrarın bu soluk rengi bazen değişir. Bu bozukluklara bağlı olarak kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri, proteinler ve boyalar gibi maddeler idrara geçebilir. Bunlar da idrar renginde değişimlere neden olur. Bu renk değişiklikleri tanı koymada önemlidir.

–Parlak sarı veya neon sarı idrar:

Vitamin takviyeleri tüketimi, özellikle suda çözünebilen riboflavin veya B2 vitamini içerenler idrar rengini parlak sarıya döndürür. Kendi doğal rengi de sarı olan riboflavinin aşırı alınması idrar rengini değiştirir. Vitaminler ne kadar sağlıklı olsa da aşırı vitamin alımı hipervitaminozis riski taşır.

-Koyu sarı veya altın rengi idrar:

Çok koyu ve konsantre idrar vücudun susuz kaldığını gösterir. Ayrıca çok fazla laksatif alındığının ya da B vitamini kompleksleri içeren besin takviyeleri alındığının bir işareti olabilir.

-Pembe veya kırmızı idrar:

Pembe veya kırmızı idrar korkutucu görünebilir ancak bazı durumlarda değildir. Pancar, böğürtlen gibi besinlerin aşırı tüketiminden sonra görülmesi normaldir. Antibiyotikler ve laksatifler, idrarda kırmızı bir renk tonuna neden olabilen ilaçlardır. Ancak çok önemli başka bir sebep de idrarda kan varlığıdır. Bu kan idrar yolu enfeksiyonları, benign prostat hiperplazisi, iyi veya kötü huylu tümörlerin bir sonucu olabilir. Kırmızı idrar böbreklerde taş ve kist oluşumunun bir göstergesi de olabilir.

-Çok açık renk idrar:

Çok açık renk idrar, aşırı sıvı tüketiminin işaretidir. Ancak hepatit veya karaciğer sirozu gibi herhangi bir karaciğer hastalığında, diabetes insipidus veya diabetes mellitus’da da açık renk idrar nedeni olabilir. Bunun yanı sıra çok açık renk idrar hamilelik sırasında da gözlenen idrar rengidir.

-Turuncu idrar:

Çoğu durumda susuzluk, idrarın aşırı konsantre edilmesine sebep olup turuncu gözükmesini sağlayabilir. Bu durumun suçlusu rifampin, doksorubisin, warfarin, kemoterapide kullanılan ilaçlar ve laksatifler gibi bazı ilaçların tüketimi de olabilir. B kompleks vitaminleri ve havuç suyu da turuncu renkli idrardan sorumlu olabilir.

-Mavi veya yeşil renkli idrar:

Metilen mavisi içeren bazı ilaçlar haricinde boya içeren gıdalar veya tıbbi testlerde kullanılan boyalar normal olarak mavi veya koyu yeşil idrara neden olabilir. Nadir durumlarda bu tür bir idrar, “mavi bebek bezi sendromu” olarak bilinen bir durumun belirtisi olabilir. Daha çok bebek bezinde mavi idrar olan bebeklerde görüldüğünden bu ismi almıştır. Aynı zamanda Pseudomonas bakterilerinin neden olduğu idrar yolu enfeksiyonu olan kişilerde yeşil renkli idrar görülebilir.

-Koyu mor idrar:

Porfiri sinir sistemi ve/veya cildi etkileyen nadir bir tıbbi durumdur. Porfirinler denilen vücut kimyasallarının salgılandığı genetik bir hastalıktır. Bu hastalığın pek çok belirtisinden biri de koyu mor idrardır.

Artık idrar renkleri ve ne anlama geldiklerini bildiğimize göre ve bu belirtiler tanı koymada ne kadar önemli ve anlamlı olsa da, gerçek tanı için sadece idrar rengine güvenemeyiz. Son tanı laboratuvar testlerine bakılarak konmalıdır. Örneğin idrarda protein bakmak için mikroskobik idrar incelemesi yapmak. İdrar rengi tanı koymayı sağlamasa da tanıya giden yolda önemli bir basamaktır.