Hipnagogik halüsinasyonlar, çok gerçek gibi görünen hayali duyumlardır. Kişinin uykuya dalması anında ortaya çıkarlar ve ayrıca uyku halüsinasyonları olarak da adlandırılır. Hipnopompik terimi, kişinin uyandığı dönemi, Hipogogik ise, kişinin uykuya daldığı dönemi tanımlamaktadır. Halüsinasyon, algılanabilen ancak gerçek olmayan herhangi bir durumdur. Halüsinasyon koku, tat, görme, ses gibi durumlar sadece gördüğünü iddia eden kişi tarafından deneyimlenir, başkaları bunları deneyimlemez. Uykunun çevresinde meydana gelen halüsinasyonlar, yüzyıllar boyunca bilim adamlarını, yazarları ve filozoflarını etkilemiştir. Ve bu yüzden sebepleri ve hayallerle bağlantısı hakkında araştırmalar günümüzde hala devam etmektedir.

Sebepleri Nelerdir?

Narkolepsiden başka, hipnogogik halüsinasyonlar Parkinson hastalığı veya şizofreni nedeniyle olabilmektedir. Uyurgezerlik, kâbus, uyku felci ve benzeri deneyimler parasomnia olarak bilinir. Genellikle bilinen bir neden yoktur, ancak ailelerde parazomi olabilmektedir.

Belirtileri

Kişi, uyurken ya da uyuya kalmadan önce canlı halüsinasyonlar yaşayabilir. Bunlar görüntüler, kokular, zevkler, dokunsal duyumlar veya sesler olabilmektedir. Ve kişi bedeni hala hareketsiz halindeyken hareket ediyormuş gibi hissedebilir. Bu his düşme veya uçma hissi olabilmektedir.
Görsel halüsinasyonlar: En sık görülen hipnagogik halüsinasyonlar görseldir. İnsanların, hayvanların veya hareketli nesnelerin görüntülerini içerebilirler. Görüntüler oldukça karmaşık, ayrıntılı olabilir ve bir anlam ifade etmeyebilir.
Diğer belirtileri: Bir hipnagogik halüsinasyon sırasında, kişi uyanık olduğunu bilir. Görüntüler, sesler veya diğer duyumlar birkaç dakika sürebilir ve kişinin uykuya dalmasını zorlaştırabilir. Bu halüsinasyonlar uyku felci ile aynı anda olabilmektedir.

Rüyadan Farkı

Bir düş ile hipnogotik halüsinasyon arasındaki anahtar fark, halüsinasyonun çok gerçek hissetmesidir. Bir kişi bir şey gördüklerinden veya hissettiklerinden emin olabilir ve bu durum korkutucu veya kafa karıştırıcı olabilir.

Risk Faktörleri

Bazı faktörler, hipnagogik bir halüsinasyon görme olasılığını artırabilir. Kişi yaşlandıkça daha az sıklıkla görülürler ve kadınların bu halüsinasyonları erkeklerden daha fazla deneyimleme olasılığı vardır. Ayrıca kişi uyuşturucu veya alkol kullanıyorsa, hipnogogik halüsinasyonlar geçirme olasılığı daha yüksektir. Bu durum aynı zamanda endişe ve uykusuzluk ile bağlantılıdır.

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Hipogagik halüsinasyonlar genellikle sağlık için bir risk oluşturmaz. Bazı tıbbi durumlar bu halüsinasyonlarla ilişkilidir. Kişi yaşadığı belirtilerden dolayı doktora görünmek isteyebilir. Yaşayabilecek bazı belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Narkolepsinin belirtileri: Kas güçsüzlüğü, gündüzleri aşırı uyku ve geceleri rahatsız bir uyku hali yaşadığında
• Şizofreni belirtileri: Bunlar arasında işitme sesleri, karışık düşüncelere sahip olma ve davranışlarda değişiklikler yaşanması sayılabilir.
• Parkinson hastalığının belirtileri: Bunlar yavaş hareket, kas sertliği, ellerde ve vücudun diğer kısımlarında sallanmadır.
Ayrıca migren rahatsızlığı, kişinin var olmayan renkleri, ışıkları veya görüntüleri görmesine neden olabilmektedir ve bu görselleştirmeler aura olarak adlandırılmaktadır. Genellikle baş ağrısı ile birlikte ortaya çıkarlar ve halüsinasyonlardan farklıdırlar. Hipogagik halüsinasyonlar çok rahatsız edici olabilir. Kişinin kaliteli uyumasını durdurabilir ve stres ya da endişe yaratabileceğinden doktora gitmek isteyebilir.

Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Kişi hipnogogik halüsinasyonlarıyla yaşayabileceğini hissediyorsa tedaviye ihtiyaç duymayabilir. Altta yatan bir tıbbi durum yoksa, yaşam biçimindeki değişiklikler halüsinasyon sıklığını azaltabilir. Yeterli uyku almak, uyuşturucu ve alkolden uzak durmak sıklığını azaltabilir. Ayrıca Hipnagogik halüsinasyonlar uyku veya kaygıyı bozarsa, doktor ilaç yazabilir.

Komplikasyonlar

Bu halüsinasyonlar altta yatan bir durumdan kaynaklanmadığında, genellikle uzun vadeli komplikasyonları yoktur. En sık görülen etkileri stres, rahatsız uyku ya da endişedir. Bununla birlikte, hipnagogik halüsinasyonlar kişinin çığlık atmasına, tereddüt ederek uyanmasına, eş veya oda arkadaşını rahatsız edecek şekilde bağırmaya sebep olabilmektedir. Ayrıca, halüsinasyon yaşayan kişi yataktan düşebilir veya kendini yaralayabilir. Bu sorunların çoğu sağlığa zarar verebilir. Ayrıca tavsiye veya tedavi için doktora danışmak isteyebilir.

Hipnagogik Halüsinasyonların Fizyolojisi

Uyku sırasında beynin birçok kısmı etkin olarak çalışmaya devam eder. Örneğin solunum ve dolaşım gibi. Çoğu kişide rüya görür, ancak hepsi böyle bu rüyayı hatırlayamaz. Hayal kurmanın nedenleri hala tam olarak anlaşılmamıştır. Bu durum beynin bilgiyi ayırması veya anıları hatırlaması için bir yol olabilir. Vücut, gece boyunca daha derin ve daha hafif uyku dönemleri arasında geçiş yapar. Rüya ve uyurgezerlik gibi parazomi türleri, daha derin uykularda olmaktadır. Kişi uykuya daldığında veya uyandığında, genellikle daha hafif bir uyku periyoduna girer. Narkolepsi, kişinin doğrudan daha derin bir uyku periyoduna girmesine veya birinin ortasında uyanmasına neden olabilir. Bu, rüyaların veya halüsinasyonların daha gerçek hissetmesine neden olmaktadır.
Bilim adamları narkolepsisi olmayan kişiler de hipogagotik halüsinasyonlara neyin yol açtığından tam olarak emin değildir. Daha derin ve daha hafif uyku örtüşmesi dönemleri gibi benzer nedenlerle de olabileceğini düşünmektedirler. Hipogagik halüsinasyonların uzun vadeli yan etkileri yoktur. Sıklıkla altta yatan bir tıbbi durum nedeniyle veya kötü uyku ve stres dönemlerinde meydana gelmektedirler. Altta yatan bir durum için öneri ve tedavi almak, hipogagik halüsinasyonların sıklığını azaltmada yardımcı olabilir. Uyku programında değişiklik yapmak ve daha fazla dinlenmek çoğu zaman durumu çözmektedir.

Kaynakça:
nhs.uk
sleepfoundation.org
sleepassociation.org
ncbi.nlm.nih.gov